Than hoạt tính là gì?
Than hoạt tính hay còn được gọi là Activated Carbon là một sản phẩm được tạo ra sau quá trình hoạt hóa tại nhiệt độ rất cao, khoảng 800 đến 1000 độ C trong môi trường yếm khí. Nhờ quá trình này mà than hoạt tính có cấu trúc rỗng, với hàng nghìn, hàng vạn lỗ nhỏ li ti giúp tăng một lượng lớn diện tích bề mặt. Do đó, than hoạt tính có khả năng hấp thụ và loại bỏ các chất cặn bẩn, chất độc hại rất tốt.
Than hoạt tính được làm một 100% từ những nguyên liệu tự nhiên: gáo dừa, tre, vỏ trấu,... Tuy nhiên gáo dừa và tre tươi luôn là 2 nguyên liệu chính để sản xuất than hoạt tính. Và nó có thành phần chủ yếu là carbon vô định hình ở thể graphit kết hợp với rất nhiều nguyên tố hóa học như: Silic, hydro, lưu huỳnh...
Than hoạt tính được sản xuất từ nguyên liệu gì?
Than hoạt tính được làm 100% từ những nguyên liệu tự nhiên như: Gáo dừa, vỏ trấu, tre, gỗ, than đá,... Mà nhắc đến gáo dừa thì bạn không thể bỏ qua tỉnh Bến Tre - tỉnh thành được coi là "vựa dừa" của cả nước.
Chính vì thế từ thời xa xưa, gáo dừa được người dân Bến Tre ứng dụng rất nhiều vào trong đời sống như là: gáo dừa làm gáo múc nước, làm bát cơm, các sản phẩm trang trí, thủ công mỹ nghệ.
Và đến ngày nay, con người đã biết tận dụng gáo dừa để làm than gáo dừa nhằm thay thế các loại than hoa, than tổ ong có nhiều khí độc. Đặc biệt, gáo dừa còn được sử dụng để sản xuất ra than hoạt tính.
Phân loại than hoạt tính
Dựa theo nhu cầu và ứng dụng, Than hoạt tính được phân chia thành 3 loại chủ yếu, đó là:
1. Than hoạt tính dang bột (Powdered Activated Carbon – PAC):
Than hoạt tính dạng bột có tên tiếng anh là Powdered Activated Carbon - là sản phẩm được sản xuất từ gáo dừa bằng phương pháp hoạt thóa ở nhiệt độ 900 - 1000 độ C. Loại than hoạt tính này sẽ được nghiền nhỏ thành bột mình, có kích thước dao động tù 0.2 - 0.5mm.
Ưu điểm của than hoạt tính dạng bột là giá thành thấp và tính linh hoạt khi sử dụng. Vì được nghiền thành bột nên than hoạt tính dạng bột có khả năng hấp thụ nước rất tốt do có bề mặt tiếp xúc rất lớn.
Nó thường được sử dụng để lọc mùi, lọc màu và xử lý những chất hữu cơ có trong nước. Tuy nhiên do tính chất dễ bị rửa trôi và không ổn định nên than hoạt tính dạng bột chủ yếu được sử dụng dưới dạng bổ trợ ở các hệ thống xử lý nước phèn công nghiệp hay sử dụng màng lọc RO.

Ngoài ra, than hoạt tính dạng bột còn được ứng dụng trong làm đẹp như các loại mặt nạ làm đẹp, kem đánh răng. Hay sử dụng để lọc nước, làm nguyên liệu trong các ngành chế biến.
Ví dụ: Mặt nạ than hoạt tính, kem đáng răng than hoạt tính, kem than hoạt tính,....
2. Than hoạt tính dạng hạt (Granular Activated Carbon – GAC):Than hoạt tính dạng hạt có có kích thước từ 0.2 - 5mm nên chúng có ưu điểm là cứng hơn và bền hơn so với than hoạt tính dạng bột. Chúng được ứng dụng rộng rãi trong hệ thống lọc nước máy hay xử lý nước phèn gia đình bởi vì chúng có khả năng hấp thụ chất độc hại rất tốt và khi bẩn có thể rửa, tái sử dụng lại nhiều lần. Đây là lý do mà than hoạt tính dạng hạt được nhiều gia đình và người tiêu dùng ưa chuộng.
Ngoài ra, than hoạt tính dạng bột có thể lọc mùi, xử lý nước nhiễm bẩn… nhưng hiệu quả lọc phụ thuộc khá nhiều vào tốc độ dòng nước, nếu tốc độ dòng nước quá lớn mà không có cách hãm thì hiệu quả sẽ không cao.

3. Than hoạt tính dạng khối (Solid Block Activated Carbon – SBAC):
Là cấu trúc than tốt nhất và lọc nước hiệu quả nhất đang sử dụng rộng rãi hiện nay. Khi dòng nước chảy qua khối than hoạt tính vững chắc, các tạp chất bẩn sẽ bị giữ lại và dòng nước đi qua sạch sẽ. Khối than hoạt tính cũng bảo đảm được sự rắn chắc, độ bền sử dụng cao và tăng hiệu suất của toàn bộ hệ thống lọc.
Cơ chế hoạt động của than hoạt tính
Cơ chế hoạt động của than hoạt tính cực kỳ đơn giản, nó sẽ hoạt động theo 2 cơ chế lọc chính là:
⇒ Lọc cơ học vật lý: Giúp loại bỏ các hạt, tạp chất bẩn trong nước khi đi qua lõi lọc nhờ các lỗ nhỏ li ti trong cấu trúc than.
⇒ Lọc hút bám: Bề mặt phân tử than sẽ thu hút các chất hóa học, tạp chất hòa tan trong nước và giữ chúng nằm lại bên trong lõi lọc. Với đặc tính “không hút nước” nhưng “hấp thụ dầu mỡ”, than hoạt tính có tác dụng mạnh với rất nhiều loại hóa chất chứa Clo, Benzen hay các hóa chất công nghiệp hòa tan trong nước.
Công dụng của than hoạt tính lọc nước - xử lý nước
Hiện nay, than hoạt tính được sử dụng rất nhiều trong quá trình xử lý nước và nó đã đem lại hiệu quả tích cực, góp phần giảm thiểu tình thiếu nguồn nước sạch, giúp sức khỏe của người dân được đảm bảo hơn. Tác dụng của than hoạt tính cụ thể như:
⇒ Loại bỏ tạp chất, cặn bẩn để tạo độ trong cho nước
⇒ Khử mùi tanh trong nước - than hoạt tính trở thành một trong những vật liệu lọc nước giếng khoan không thể thiếu
⇒ Hấp thụ các tạp chất, hữu cơ hòa tan, chất độc hại
⇒ Loại bỏ các cặn bẩn có kích thước lớn
⇒ Gây ức chế, ngăn ngừa và loại bỏ những vi khuẩn có khả năng gây hại đến con người
⇒ Loại bỏ được một phần lượng kim loại nhẹ tồn tại trong nước.
⇒ Được đánh giá là vật liệu lọc hồ cá, bể cá hiệu quả, tiết kiệm chi phí nhất
1. Tác dụng của than hoạt tính lọc nước trong công nghiệpNước thải là nước đã qua sử dụng trong sinh hoạt, công nghiệp hay ý tế. Chính vì thế, nước thải có chứa rất nhiều chất độc hại như BOD, COD, kim loại nặng, tạp chất vô cơ, hữu cơ, vi khuẩn, virus... nên nếu áp dụng trực tiếp than hoạt tính để xử lý nước thải thì hiệu quả sẽ không được cao.
Do đó, người ta thường dùng than hoạt tính kết hợp với một số công nghệ để nâng cao hiệu quả xử lý nước thải.
2. Công dụng của than hoạt tính lọc nước giếng khoan, hồ cá, bể cáVới khả năng hấp thụ cao, than hoạt tính được dùng trong lọc nước, xử lý nước giếng khoan, bể cá, hồ cá cho các hộ gia đình. Đặc biệt khi sử dụng than hoạt tính làm nguyên liệu tạo bể lọc nước giếng khoan
